Sleeptender-locomotief

In het kader van het eenheidslocprogramma van de DRG ontwikkelde de locomotiefindustrie de 1’D1’-locomotief van de serie 41 voor snelle goederentreinen. Beide prototypes werden in 1936 door Schwartzkopff geleverd. Het onderstel was een nieuwe ontwikkeling, de ketel was dezelfde als bij de serie 03, maar bij de BR 41 werd die voor 20 bar gebouwd. De wielstelbelasting kon naar keuze op 18 ton of 20 ton worden ingesteld. Met de serie 41 ontstond voor het eerst een universeel inzetbare, multifunctionele locomotief. Na beide voorseriemachines volgden 364 serielocomotieven, die lichtjes werden verbeterd en tot 1941 door nagenoeg alle Duitse locomotieffabrieken werden geleverd. Deze locomotieven haalden 90 km/u en waren circa 1.900 pk sterk; ze werden in vrijwel alle domeinen ingezet. Net als bij de serie 01.10, 03.10 en 45 begon de St47K-ketel van de BR 41 al na enkele jaren vermoeidheidsverschijnselen te vertonen, wat leidde tot barsten aan de lasnaden in de buurt van de buitenvuurkist en zodoende tot lekken. Dit gebrek deed zich vooral voor bij machines die door Krauss-Maffei waren gebouwd, maar ook locomotieven van andere fabrikanten waren betrokken. Eind augustus 1941 bepaalde de RZA (Reichsbahn-Zentralamt) daarom dat de keteldruk van 20 naar 16 bar moest dalen. Hoewel de prestaties van de machine nu wel wat afnamen, liet deze maatregel toe om schade aan de ketel gedurende de volgende jaren onder controle te houden. Tussen 1943 en 1944 kregen 40 locomotieven een vervangketel uit staal St34. Na de Tweede Wereldoorlog bleven 216 locomotieven bij de DB en 116 bij de DR. Omdat beide staatsspoorwegen niet op de serie 41 konden rekenen, werden vele machines met een nieuwe ketel uitgerust. Ter vervanging van de versleten St47K-ketel ontwikkelde de DB een volledig gelaste hoogrendementsketel met verbrandingskamer. In tegenstelling tot de voorheen gebruikte kokervormige ketel, had de nieuwe ketel een groter aantal verwarmde stralingsoppervlakken, waardoor die hoger kon worden belast. Tussen 1957 en 1961 kregen 102 locomotieven van de serie 41 deze nieuwe ketel in de reparatiewerf (AW) Braunschweig, waardoor het uitzicht van de 41 duidelijk veranderde gezien het frontschort nu was verdwenen. 40 van deze omgebouwde locomotieven werden bovendien met een oliestookvoorziening uitgerust. De niet-omgebouwde machines werden grotendeels in de jaren 60 buiten bedrijf gesteld, tot 1971 volgden de ombouwmachines op vaste brandstof, die vanaf 1968 als 041 werden aangeduid. De oliegestookte 41 (vanaf 1968: 02) bleef daarentegen tot het einde van de stoomtractie in 1977 bij de DB ingezet bij het spoorbedrijfdepot Rheine. 13 oliegestookte machines bleven behouden, maar van de met kolen gestookte locomotieven met of zonder nieuwbouwketel bleef geen enkele behouden. Momenteel zijn de 41 018 (Augsburg), 096 (Klein Mahner) en 360 (Oberhausen) nog steeds bedrijfsklaar.