C-rail draaischijf

Grootbedrijf

Draaischijf De spoorwegen stonden nog maar in de kinderschoenen toen er al een oplossing voor het keren van stoomlocs moest worden bedacht. Vanwege de uiterst complexe aandrijftechniek van stoomlocs hadden vooral sleeptenderlocs om technische redenen totaal andere rij-eigenschappen bij voor- en achteruitrijden. Bovendien hadden de bestuurders bij het achteruitrijden slechter zicht op het traject. Daarnaast moesten de reizigers en gevoelige goederen worden beschermd tegen te sterke stoom- en rookontwikkeling, zodat de schoorsteen in rijrichting vooruit moest wijzen. Daarom ontwikkelden de spoorwegingenieurs al snel draaischijven voor het keren van stoomlocomotieven en soms ook wagens. Dit was de oplossing die de minste ruimte benodigde. Per definitie zijn "draaischijven beweegbare meestal op speciale draagconstructies gelagerde delen van een spoorbaan, die om een loodrechte as kunnen worden gedraaid en voor het overzetten van voertuigen of wielstellen van het ene spoor op een ander, of voor het keren van voertuigen dienen". In de beginjaren van de spoorwegen vond je veel kleine draaischijven over het hele spoorwegnet, die binnen de bedrijfsvoering de verdeelfunctie op zich namen. Complexe wisselstraten waren nog niet in gebruik. Door de steeds groter en zwaarder wordende locomotieven moesten ook de draaischijven groter worden. Daardoor werden ze doorgaans alleen nog vóór een ringloods van een bij het station gelegen spoorbedrijfdepot gebouwd. Ook bij rechthoekige loodsen waren ze als keerinstallatie noodzakelijk. Grote goederenstations hadden soms een aparte draaischijf voor snel draaien van de locs. De standaard draaischijven van de Deutsche Reichsbahn hadden in 1920 nog een diameter van 20 m. Deze maat groeide in 1928, met de invoering van langere machines, naar 23 m en enkele jaren later waren er zelfs al enkele schijven met een diameter van 26 in gebruik. Voor de aandrijving werden meestal elektromotoren gebruikt. In een paar gevallen slechts gebeurde dit met dieselmotoren of met perslucht. Bij kleinere draaischijven was soms spierkracht al voldoende. De meeste draaischijven hadden een klein huisje, dat de continu werkende draaischijfwachter tegen de weersomstandigheden beschermde en met de schijf meedraaide.