Stoomlocomotief T12

88957 – Stoomlocomotief T12 van de KPEV (serie 74.4-13) Hogere treinbelastingen en een grotere treindichtheid in het Berlijnse voorstadsverkeer (maar ook elders) noopten de Pruisische staatsspoorwegen (KPEV) aan het begin van de 20e eeuw tot de bouw van een drievoudig gekoppelde tenderlocomotief. In 1902 leverde de Union-Gießerei in Königsberg al de eerste vier 1’C-machines van het type T 12 – destijds nog als T 10 aangeduid – voor het proefrijden op de Berlijnse stad-, ring- en voorstadlijnen. Deze locomotieven waren met de nieuwe stoomtechniek uitgerust en waren hiervoor voorzien van rookkameroververhitter van het type Schmidt. Ter vergelijking ontstonden verder identieke locomotieven met verzadigde stoom van het type T 11. Maar uitgebreid proefritten bewezen de superioriteit van de T 12 met gigantische besparing wat betreft het verbruik van kolen en water, waardoor men de verdere bouw ervan kon rechtvaardigen. Vanaf 1905 werden nog 41 andere, thans als T 12 aangeduide stoommachines geleverd, die onder andere een langere rookkast, grotere cilinderdiameter en een langer ventilatiestuk hadden. Vanaf 1911 werd ten slotte de definitieve vorm van de T 12 gevonden. In 1916 hadden de Pruisische staatsspoorwegen al 934 machines gekocht. De standaardleveringen hadden tot dan toe voortdurend verbeteringen ondergaan, onder andere door de inbouw van nieuwe klepbesturingen, tweefasige luchtpompen, Kuhn-sloffen en oppervlakvoorverwarmers. Verder gingen de T 12 naar de staatsspoorwegen in Elsaß-Lothringen, de Lübeck-Büchener Eisenbahn (LBE), de Halberstadt-Blankenburger Eisenbahn (HBE) en in 1921 leverde Borsig opnieuw 40 exemplaren aan de spoorwegdirectie van Berlijn. Zodoende werden in totaal 1.014 T 12-machines in dienst gesteld, waarvoor Union, Borsig, Hohenzollern en Grafenstaden voor de bouw instonden. Met 732 exemplaren stond Borsig in voor het grootste aandeel. In het jaar 1925 nam de DRG nog 899 locomotieven over met de bedrijfsnummers 74 401-543 en 545-1300 in haar definitieve hercoderingsschema. Na de grote "elektrificatie" van de Berlijnse spoorweglijnen werden hier vele machines overbodig en gingen ze naar depots over het hele rijk. Daar verdienden ze hun boterham in de rangeer- en trajectdienst. Ook na de Tweede Wereldoorlog waren nog vele locomotieven in beide delen van Duitsland in gebruik. Maar omdat zowel de DB als de DR hun T 12 machines overwegend voor de rangeerdienst gebruikten, zorgde de overschakeling ervan naar diesel voor een relatief snel wegslinken van het bestand. De laatste Mohikaan bij de DB was de 74 1070 van de Bw Düren, die op 11 mei 1966 de dienst verliet. Ongeveer tezelfdertijd verdwenen ook de laatste T 12 machines bij de DR. Met de 74 1192 en 1230 in Duitsland en de voormalige 74 1234 in Polen bleven er drie exemplaren voor het nageslacht behouden.